Əhənglənmə (Osteoartrit)

Sabah yuxudan duranda hər yerim ağrıyır, hərəkət edincə bir az rahatlanıram, oynaqlarımdan çıtır çıtır səslər gəlir, nərdivan enib çıxmaqda çətinlik çəkirəm, əlimdə əskini belə sıxa bilmirəm. Mənə nələr olur? Yaşlanırammı?

Bəli, hərəkətsiz cəmiyyət daha tez yaşlanır və kirəcləşmə getdikcə daha çox insanın problemi olmağa başlayır.

Kirəcləşmə (osteoartrit) oynaq qığırdaqlarının quruluşunun pozulmasına yol açan bir xəstəlikdir. Qığırdaqda və qığırdaqların altındakı sümük toxumada dəyişikliklər nəticəsində sümükdə şəkil dəyişiklikləri və oynaq kənarında çıxıntılar əmələ gətirir. Oynaqlar içindəki mayenin azalmasıyla sümüklər bir-birinə sürtünməyə başlayır və pozulmalar baş verir.

Kirəcləşmə xüsusilə onurğa, əllər, omba və diz oynağında olan bir xəstəlikdir. 55-60 yaşdan sonra qadınlarda əl və dizlər, kişilərdə isə ombalar daha çok kirəcləşməyə məruz qalır.

Əldəki kirəcləşmə zamanı barmaqların uc oynaqlarında şişlik və sümük çıxıntıları, ağrı və səhərlər əllərdə tutulmalar müşahidə olunur.

Diz kirəcləşmələrində; diz ağrısı, dizlərdə hərəkət zamanı sürtünmə səsləri, hərəkət məhdudiyyəti və şəkil pozuqluqları ortaya çıxır. Çöməlmə, nərdivan enib çıxma və kürsüyə oturub qalxmada çətinlik yaranır. Bəzən dizlərə maye yığıldığından şişlik əmələ gəlir.

Omba kirəcləşməsində hərəkət məhdudluğu yaranır, yerimək və üzüyuxarı qalxmaq ağrı ilə müşahidə olunur, əksər halda hərəkət məhdudiyyəti yaranır.

Onurğa kirəçləşməsində isə; boyun, kürək və ya bel ağrıları, hərəkətlərdə çətinlik və sərtlik, ombaya yayılan ağrılar görülür.

Qılçalarda ağrı bu bölgədən keçib qılçalara enən sinirin təzyiqə məruz qalmasına və ya kanalın daralmasına bağlı ola bilər. Bu şikayətlər zaman zaman boyun və bel yırtığı yaranması ilə yanlış olaraq qarışa bilər.

ƏHƏNGLƏNMƏ (Osteoartrit) NƏDƏN QAYNAQLANIR?

Osteoartrit əmələ gəlməsi bir çox risk faktoruna bağlıdır. Ən sıx bu səbəblər;

• Qadın olmaq
• Yaşın irəliləməsi,
• Köklük
• Genetik olaraq
• Hərəkət azlığı
• Sıx və səhv edilən idman
• Təsadüfi istifadə edilən kalsium və sümük əriməsi dərmanları
• Oturaraq və ya ağır qaldıraraq çalışmaq
• Revmatik xəstəliklər
• Zob xəstəlikləri

KİRƏCLƏŞMƏ DİAQNOZU NECƏ QOYULUR?

Şikayətlər, əlamətlər və müayinə detalları, rentgen filmləri kirəcləşmə diaqnozunda ən faydalı tədqiqlərdir. Oynaqda şişlik var isə bəzi qan təhlilləri istənilə bilir. Kirəçləşməyə bağlı onurğa iliyi kanal dəyişikliklərini görmək üçün MR və ya BT təhlilinə ehtiyac duyula bilər.

Gündəlik həyatda çətinlik çəkən xəstələr nə ETMƏLİDİR? Müalicə necə aparılır?

Əzələ skelet sistemi xəstəliklərində ilk müraciət ediləcək həkim müalicə bərpa mütəxəssisidir. Diaqnoz əsasən bütün təhlillərin sonucundan çıxarılan nəticəyə görə qoyulur və kirəçləşmə aşkarlandıqda oynağnın bərpası üçün müalicə bərpa məşqlərinə başlanır. Diz kirəcləşməsi olan adam dizlərinə çox yük salmaqdan qaçınmalıdır, məsələn alçaq kürsüyə oturmaq və ya dizləri qatlayaraq oturmaq olmaz.

Ağrını azaltmaq və daha sərbəst hərəkət etməyi təmin etmək üçün, müalicə tələblərə və həyat tərzinə görə təşkil edilməlidir.

Kirəcləşmə müalicəsi gündəlik həyatınızda oynaqları qorumağa istiqamətli dəyişikliklər etməklə başlayır. Kök və ya şışman insanların kilo verməsi oynaqlara minən yükü azaldacağından müalicəyə yardımı olacaq.

Ağrıkəsici həblər və ya regional olaraq tətbiq olunan dərmanlar və müxtəlif bərpa müalicə üsulları istifadə edilməkdədir. Toxumaları, eyni zamanda əzələ və bağ toxumalarını gücləndirərək əlavə yükləri azaltmaq da əhəmiyyətlidir.

Kirəcləşməyə oynaq mayesi azaldığı üçün, sümüklərin sürtünməsindən qaynaqlanan pozulmaları və şikayətləri azaltmaq üçün oynaq mayesini əvəz edən dərman istifadə edilməkdədir.

Xüsusilə diz oynaqlarında toxuma yenilənməsini təmin etmək məqsədiylə istifadə edilən PRP üsulu müvəffəqiyyətli nəticələr verməkdədir. Lazım gələn vəziyyətlərdə PRP və oynaq mayesi kombinə edilərək tətbiq olunmaqdadır.

MSM həbləri, kondroidin sulfat, kollagen hidrozilat və Glucosamine ən çox bilinən və tətbiq edilən qığırdaq qoruyucu maddələrdir. Yaş artdıqca diz, omba, əl və ayaq bilək oynaqlarında müşahidə olunan qığırdak qoruyucu və bərpaedici vasitələr yalnız həkim nəzarətində istifadə edilməlidir. Xüsusilə Glucosamine və Kondroitin bəzi qan durulducu dərmanlar ilə reaksiyaya girərək qansızmalara səbəb ola bilər. Natrium əlavəli olanlar təzyiq və ürək problemlərini yeniləyə bilərlər ki bu da xəstəni əlavə qayğılarla yükləyə bilər.

Texnologiyanın inkişafı həm də hərəkətsizliklə bağlı erkən yaşlarda kirəcləşmə problemini artmaqdadır. Orta yaş həddinin uzanması ilə yanaşı, oynaqların deforma olmadan kirəcləşməsini əngəlləyən yeni müalicə üsulları axtarılıb tapılır və uğurla tətbiq edilir.

Kirəcləşmənin irəliləmiş mərhələlərində oynaq aralığındakı daralma, qığırdaq və sümük deformaları həddindən artıq irəliləmışsə cərrahi üsullara əl atılır.

Unutmayın:

Kirəcləşmə zamanı ağrı və məcburi hərərkərsizlik normal yaşamanıza mane ola bilər, lakin xəstəliklə mübarizə yolları vardır.
Dərmanlarınızı həkim nəzarətində qəbul etmək və düzgün reabilitasiya məşğələləri müalicənin uğurunu artıracaq.
Dərman, FTR, oynaq injeksiyaları və cərrahi yanaşmalardan sizin üçün ən uyğun olan müalicə variantı mövzusunda həkimizin qərar verə bilər.